Postupak prijavljivanja korupcije
Zakon predviđa dvije vrste prijavljivanja korupcije: interno (odgovornom licu) i eksterno prijavljivanje (organima unutrašnjih poslova, tužilaštvu ili organizacijama civilnog društva koja se bave zaštitom ljudskih prava i borbom protiv korupcije).
Prijava korupcije je pismeno ili usmeno obavještenje koje sadrži podatke o činjenju ili nečinjenju odgovornog lica ili lica koje je radno angažovano, zloupotrebom službenih ovlašćenja ili službenog položaja u privatne svrhe, u cilju sticanja protivpravne imovinske ili bilo koje druge koristi za sebe ili drugoga.
Interno prijavljivanje se odnosi na obavještavanje odgovornog lica o činjenicama na osnovu kojih sumnja da je pokušana ili izvršena korupcija na radu ili u vezi sa radom kod subjekta kojim odgovorno lice rukovodi.
Odgovorno lice je rukovodilac organa Republike Srpske ili jedinice lokalne samouprave, nosilac javnih ovlašćenja, odgovorno lice u poslovnom subjektu (privredno društvo, preduzetnik i dr.) u kojem je pokušana ili izvršena korupcija, odnosno u kojem je došlo do povrede ili ugrožavanja prava prijavioca korupcije.
Odgovorno lice je dužno da omogući podnošenje prijave na vidnom mjestu dostupnom svakom radno angažovanom licu i građanima, sa jasnom naznakom: „za prijavu korupcije“, da primi prijavu korupcije, kao i da vrati prijavu podnosiocu sa pozivom na dopunu ukoliko utvrdi da prijava ne sadrži sve propisane elemente.
Odgovorno lice koje rukovodi sa 15 ili više radno angažovanih lica donosi uputstvo o postupanju sa prijavom korupcije i obezbjeđenju zaštite lica koja prijavljuju korupciju. Ovim uputstvom reguliše se način postupanja sa prijavom korupcije, te način ostvarivanja prava prijavioca korupcije i obaveze odgovornog lica, a naročito obezbjeđenje i zaštita ličnih podataka i povjerljivosti podataka prijavioca.
Modelom uputstva o postupanju sa prijavom korupcije i obezbjeđenju zaštite lica koja prijavljuju korupciju, koji je usvojilo Ministarstvo pravde Republike Srpske
(https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mpr/Documents/Модел Упутства о поступању са пријавом корупције и обезбјеђењу заштите лица која пријављују корупцију_042768296.pdf)
predviđeno je da se prijava korupcije vrši odgovornom licu koje rukovodi organom/institucijom/organizacijom/poslovnim subjektom ili licu koje je od strane odgovornog lica ovlašten za prijem prijava korupcije.
Prema Modelu uputstva, prijavu je moguće podnijeti neposrednim putem, dostavljanjem pošte sa naznakom „Prijava korupcije - ne otvarati“, ostavljanjem prijave korupcije u sanduče za prijavu korupcije, elektronskim putem, usmenim putem odgovornom licu ili licu koje on ovlasti na zapisnik, kao i telefonskim putem na zapisnik.
Prema Modelu uputstva, ako se prijava korupcije odnosi na odgovorno lice, ona se dostavlja nadređenom organu upravljanja.
Obrazac prijave nije propisan Zakonom, niti Modelom uputstva, ali Zakon propisuje sadržaj prijave. Prema Zakonu svaka prijava treba da obavezno sadrži: opis činjenja ili nečinjenja koje predstavlja korupciju, činjenice i okolnosti na osnovu kojih prijavilac sumnja da je pokušana ili izvršena korupcija, te podatke o prijaviocu. Pored ovoga, prijava treba da sadrži i podatke o licu za koje postoji sumnja da je izvršilo korupciju, ukoliko prijavilac ima informacije o tome u momentu podnošenja prijave. Dodatno, prijavilac dostavlja i materijalne dokaze iz kojih proizlazi sumnja da je pokušana ili izvršena korupcija, ukoliko je u posjedu takvih dokaza.
Odgovorno lice je obavezno je da postupi po prijavi odnosno preduzme mjere za otkrivanje, sprečavanje, suzbijanje i kažnjavanje svih oblika korupcije i mjere za zaštitu lica koja u dobroj namjeri prijavljuju korupciju. Odgovorno lice ili ovlašteno lice koje odgovorno lice odredi za postupanje po prijavi korupcije postupa u skladu sa Zakonom te uputstvom koje je svako odgovorno lice koje rukovodi sa 15 ili više radno angažovanih lica dužno donijeti. Odgovorno lice je dužno da obavijesti prijavioca o mjerama i aktivnostima preduzetim po podnesenoj prijavi u roku od 15 dana od dana podnošenja zahtjeva za dostavljanje obavještenja, da dostavi prijaviocu odluku ili obavještenje o ishodu postupka u roku od osam dana od dana okončanja postupka po prijavi. Modelom uputstva o postupanju sa prijavom korupcije i obezbjeđenju zaštite lica koja prijavljuju korupciju, koji je usvojilo Ministarstvo pravde Republike Srpske propisano je da se navodi iz prijave dostavljaju na izjašnjavanje uposleniku/zaposleniku za kojeg se sumnja da je počinio korupciju, ostavljajući rok od sedam dana za izjašnjenje. Rok za okončanje postupka nije propisan, ali je propisano da je odgovorno lice dužno da postupi po prijavi, odnosno počne da radi na otkrivanju, sprečavanju, suzbijanju i kažnjavanju štetnog činjenja ili nečinjenja koje je označeno kao korupcija, u roku od sedam dana od dana prijema prijave. Odgovorno lice čini prekršaj ukoliko odbije da primi prijavu odnosno ne postupi po blagovremeno po prijavi ili ne obavijesti blagovremeno podnosioca prijave o ishodu podnesene prijave. Za ove prekršaje odgovornom licu se izriču novčane kazne u iznosu od 5.000 KM do 15.000 KM. Odgovorna lica i nadležni sudovi dužni su po Zakonu da do kraja januara tekuće godine dostave izvještaj Ministarstvu pravde Republike Srpske o broju i ishodu primljenih prijava i postupaka za zaštitu lica koja prijavljuju korupciju, koji se vode i koji su okončani u protekloj godini. Ovim se subjekti javnog i privatnog sektora obavezuju da vode evidencije o prijavama.
Model uputstva nalaže da svaka prijava korupcije treba da bude evidentirana, da se koristi, čuva i arhivira na način koji osigurava zaštitu identiteta prijavioca i sadržaja prijave, te tako da su podaci o prijaviocu odvojeni od prijave.